Hoe kan ik als manager effectief aan zelfzorg doen?

Als manager heb je een verantwoordelijke functie waarin je veel ballen in de lucht moet houden. Je zorgt voor je team, voor de organisatie en voor resultaten. Maar wie zorgt er eigenlijk voor jou? In de hectiek van alledag vergeten managers vaak om goed voor zichzelf te zorgen, terwijl juist dit aspect cruciaal is voor duurzaam en effectief leiderschap. In dit artikel ontdek je hoe je als manager effectief aan zelfzorg kunt doen, zodat je niet alleen je team, maar ook jezelf optimaal kunt laten presteren.

Waarom zelfzorg voor managers geen luxe maar noodzaak is

Als manager ben je gewend om anderen te helpen en te ondersteunen, maar je eigen welzijn komt vaak op de laatste plaats. Dit kan leiden tot stress, burn-out en verminderde effectiviteit. Effectieve zelfzorg is daarom geen egoïsme, maar een essentiële voorwaarde voor duurzaam leiderschap. Zoals Ann De Bisschop het treffend verwoordt in een interview: "Ik denk in ieder geval dat je eerst zelf goed in je vel moet zitten, dat je gezond moet zijn en gelukkig. En dan is het vooral heel belangrijk om het voorbeeld te geven. Je kan niet zeggen dat je bijvoorbeeld de work/life balance van je medewerkers belangrijk vindt, als je systematisch meetings blijft inplannen na vijf uur."

Fysieke zelfzorg: de basis voor mentale kracht

Je lichaam is je belangrijkste instrument. Zonder goede fysieke gezondheid is het onmogelijk om mentaal optimaal te presteren. Fysieke zelfzorg omvat verschillende aspecten die je als manager gemakkelijk kunt integreren in je drukke schema:

• Voldoende beweging: Plan korte bewegingsmomenten in tijdens je werkdag, zoals een wandeling tijdens de lunch of een staande vergadering.
• Gezonde voeding: Bereid maaltijden voor als je weet dat je een drukke dag hebt, zodat je niet vervalt in ongezonde snacks.
• Goede nachtrust: Maak van slaap een prioriteit en creëer een avondroutine die je helpt om tot rust te komen.

Marthe Walter benadrukt in haar artikel over zelfstandig ondernemerschap het belang van fysieke zelfzorg: "Zorg dus goed voor de medewerker, jijzelf in dit geval. Heb je een erg drukke periode, eet dan in elk geval gezond en denk aan je nachtrust. Ik doe aan 'meal prepping' en ga met een voedselpakket, goedgevuld met groenten en fruit, naar werkafspraken waarvan ik weet dat ze lang gaan duren."

Mentale zelfzorg: omgaan met druk en verwachtingen

Managers staan onder constante druk om te presteren en beslissingen te nemen. Deze mentale belasting kan zwaar zijn als je niet bewust tijd neemt om je geest te verzorgen. Enkele effectieve strategieën voor mentale zelfzorg zijn:

• Mindfulness en meditatie: Zelfs vijf minuten per dag kan helpen om je gedachten te ordenen en stress te verminderen.
• Grenzen stellen: Leer 'nee' zeggen en delegeer taken waar mogelijk.
• Tijd voor reflectie: Plan regelmatig momenten in om te reflecteren op je werk en doelen.

Christianne Vink benadrukt in een interview het belang van pauzes nemen: "We kunnen allemaal net doen alsof we machines zijn, maar aan het eind van de dag zijn we biologische wezens die aan de wetten van de natuur moeten gehoorzamen. Ik merk dat veel mensen het lastig vinden om een pauze te nemen, omdat ze het gevoel hebben dat ze de enige zijn die het even niet meer aankunnen. Het is aan de manager om hier een open gesprek over te voeren en die behoefte te normaliseren."

Emotionele zelfzorg: je gevoelens erkennen en reguleren

Managers moeten vaak sterk overkomen en emoties verbergen, maar dit kan op termijn schadelijk zijn. Emotionele zelfzorg houdt in dat je je gevoelens erkent en gezonde manieren vindt om ermee om te gaan:

• Zoek steun: Praat met een vertrouwde collega, coach of mentor over uitdagingen.
• Vier successen: Sta stil bij wat goed gaat, niet alleen bij wat beter kan.
• Accepteer imperfectie: Erken dat fouten maken menselijk is en leer ervan.

Professionele zelfzorg: blijven groeien als leider

Effectieve zelfzorg omvat ook je professionele ontwikkeling. Door te blijven leren en groeien, houd je je werk uitdagend en voorkom je stagnatie:

• Blijf leren: Volg cursussen, lees vakliteratuur of sluit je aan bij een netwerk van gelijkgestemden.
• Zoek mentorschap: Leer van ervaren managers en deel je eigen kennis met anderen.
• Reflecteer op je leiderschapsstijl: Evalueer regelmatig hoe je leiding geeft en waar je kunt verbeteren.

Organisatorische zelfzorg: creëer een ondersteunende omgeving

Je werkomgeving heeft grote invloed op je welzijn. Door bewust te sturen op een gezonde organisatiecultuur, maak je zelfzorg gemakkelijker voor jezelf en je team:

• Stimuleer open communicatie: Creëer een cultuur waarin het oké is om over werkdruk en welzijn te praten.
• Implementeer flexibel werken: Zorg voor beleid dat werk-privébalans ondersteunt.
• Delegeer effectief: Vertrouw op de capaciteiten van je team en durf los te laten.

Zelfzorg door zelfsturing en delegeren

Een belangrijke vorm van zelfzorg voor managers is het leren delegeren en het bevorderen van zelfsturing binnen teams. Dit vermindert niet alleen je eigen werkdruk, maar zorgt ook voor meer betrokkenheid en ontwikkeling bij je medewerkers.

Praktische zelfzorg-routines voor drukke managers

Als manager met een volle agenda kan het een uitdaging zijn om tijd voor zelfzorg te vinden. Hier zijn enkele praktische routines die je kunt integreren in je dagelijkse schema:

• Begin de dag met jezelf: Sta 30 minuten eerder op voor een rustig moment van reflectie, beweging of planning.
• Blok tijd in je agenda: Plan zelfzorgmomenten als niet-onderhandelbare afspraken.
• Implementeer microgewoontes: Kleine gewoontes zoals diep ademhalen voor een vergadering of een korte wandeling na de lunch maken een groot verschil.
• Avondroutine: Creëer een vaste routine om je werkdag af te sluiten en los te laten.

Zelfzorg als voorbeeldfunctie

Als manager ben je een rolmodel voor je team. Wanneer je zichtbaar aan zelfzorg doet, geef je je medewerkers impliciet toestemming om hetzelfde te doen. Dit creëert een gezondere werkcultuur voor iedereen.

Joost Gordijn schrijft in zijn boek 'De betrouwbare manager' over het belang van energie in balans: "Trouw aan je principes zijn en je energie in balans houden zijn essentiële aspecten van zelfleiderschap. Door minder ego en meer voldoening na te streven, word je niet alleen een effectievere maar ook een meer betrouwbare manager."

Conclusie: zelfzorg als strategische investering

Effectieve zelfzorg is geen luxe maar een noodzaak voor managers die duurzaam willen presteren. Door bewust tijd en aandacht te besteden aan je fysieke, mentale en emotionele welzijn, vergroot je niet alleen je eigen effectiviteit, maar creëer je ook een gezondere werkomgeving voor je team. Zie zelfzorg daarom als een strategische investering in jezelf, je team en je organisatie.

Vergeet niet: je kunt pas goed voor anderen zorgen als je eerst goed voor jezelf zorgt. Net zoals in het vliegtuig, waar je eerst je eigen zuurstofmasker moet opzetten voordat je anderen helpt. Door effectief aan zelfzorg te doen, zorg je ervoor dat je als manager niet alleen overleeft, maar daadwerkelijk floreert in je rol.